Nhằm mục đích đảm bảo sử dụng thuốc an toàn, tránh sai sót nhầm lẫn trong quá trình cấp phát thuốc điều trị cho bệnh nhân, Khoa Dược xây dựng danh mục thuốc LASA (Look alike, sound alike – Nhìn giống nhau, đọc giống nhau) (Danh mục đính kèm).

Dưới đây là một số biện pháp chống nhầm lẫn các thuốc nhìn gần giống nhau, đọc viết gần giống nhau:

Khái niệm:

Thuốc nhìn gần giống nhau là thuốc được đóng gói trong bao bì trực tiếp (vỉ, viên, ống, lọ, chai, túi) hoặc bao bì gián tiếp (thùng, hộp) tương tự nhau về hình dạng, màu sắc, kích thước và thiết kế trên bao bì.
Thuốc đọc viết gần giống nhau là thuốc có tên biệt dược hoặc tên hoạt chất phát âm tương tự nhau trong khi nói (kiểm tra cấp phát thuốc, trao đổi thông tin về thuốc…) hoặc trong khi viết.

Các yếu tố gây nhầm lẫn thuốc:

Các thuốc LASA dễ bị nhầm lẫn trong quá trình lưu trữ, kê đơn, cấp phát, giao nhận và sử dụng thuốc cho bệnh nhân. Việc nhầm lẫn một loại thuốc này với một loại thuốc khác có thể không mang lại hiệu quả điều trị hoặc gây hại cho bệnh nhân, thậm chí có thể làm cho bệnh nhân tử vong.

Có nhiều yếu tố góp phần gây ra nhầm lẫn thuốc LASA, trong đó năm yếu tố cơ bản gây nhầm lẫn các thuốc này gồm có:

– Lỗi nhận thức bằng thị giác.

– Lỗi nhận thức bằng thính giác.

– Lỗi khi ghi nhớ tên thuốc trong thời gian ngắn.

– Lỗi nhập dữ liệu vào máy tính (chọn sai tên thuốc từ hộp thoại thả rơi các tên thuốc đọc viết gần giống nhau đã được cài đặt trên phần mềm kê đơn thuốc).

– Yếu tố con người như thói quen trong công việc, thiếu sự tập trung trong quá trình cấp phát và sử dụng thuốc cho bệnh nhân, nhân viên y tế chưa nắm rõ tên thuốc đặc biệt là các tên thuốc mới.

Một số biện pháp chung chống nhầm lẫn thuốc:

Để đảm bảo an toàn cho bệnh nhân trong việc dùng thuốc, khoa Dược và các khoa lâm sàng cần thực hiện các biện pháp chống nhầm lẫn thuốc LASA ở tất cả các công đoạn sau:

– Lưu trữ thuốc

– Kê đơn thuốc

– Cấp phát, giao nhận thuốc

– Sử dụng thuốc cho bệnh nhân

Lưu trữ thuốc:

Sắp xếp các thuốc LASA vào các tủ, kệ, khay chứa thuốc khác nhau. Các thuốc cấp phát lẻ đã bóc khỏi hộp thuốc phải để vào khay riêng hoặc phải tách riêng ra bằng vách ngăn nếu đựng trong cùng một khay thuốc.

Kê đơn thuốc:

Bác sĩ hoặc người kê đơn cần lưu ý việc lựa chọn đúng tên thuốc từ hộp thoại thả rơi các tên thuốc đọc viết gần giống nhau đã được cài đặt trên phần mềm kê đơn thuốc.

Cấp phát, giao nhận thuốc:

– Đọc kỹ đơn thuốc, sổ hoặc phiếu xuất nhập thuốc.

– Nhận diện thuốc dựa vào tên thuốc, hàm lượng, nồng độ, dạng bào chế hoặc đường dùng. Không nên nhận diện thuốc dựa vào hình dạng bao bì và vị trí đặt để thuốc.

– Đọc kỹ nhãn thuốc. Kiểm tra thuốc trước khi cấp phát, giao nhận:

+ Đúng nhãn thuốc.

+ Đúng nồng độ, hàm lượng, thể tích, dạng bào chế hoặc đường dùng.

+ Đúng với thuốc được ghi trên đơn thuốc, sổ hoặc phiếu xuất nhập thuốc.

– Kiểm tra chéo nên được thực hiện ở tất cả các công đoạn của quá trình cấp phát thuốc.

Sử dụng thuốc cho bệnh nhân:

– Đảm bảo việc sao chép y lệnh dùng thuốc từ hồ sơ bệnh án vào sổ thuốc phải rõ ràng và chính xác, hoặc nhập đúng dữ liệu từ hồ sơ bệnh án vào phần mềm lưu trữ và bảo quản thuốc.

– Nhận diện thuốc dựa vào tên thuốc, nồng độ, hàm lượng, thể tích, liều dùng, đường dùng, số lần dùng thuốc trong 24 giờ, khoảng cách giữa các lần dùng thuốc, thời điểm dùng thuốc và hướng dẫn thông tin kê toa của sản phẩm.

– Nhân viên chịu trách nhiệm thực hiện thuốc cho bệnh nhân cần xem xét, phân loại và chú ý sắp xếp các thuốc nhìn gần giống nhau, đọc viết gần giống nhau vào khay riêng trên xe thuốc trước mỗi đợt thực hiện thuốc.

– Đọc kỹ nhãn thuốc. Kiểm tra thuốc trước khi dùng thuốc cho bệnh nhân:

+ Đúng nhãn thuốc.

+ Đúng nồng độ, hàm lượng, thể tích, dạng bào chế.

+ Đúng với thuốc được ghi trên sổ thuốc.

Tổ chức thực hiện việc chống nhầm lẫn thuốc:

– Dựa vào cơ số thuốc tủ trực và danh mục thuốc nhìn gần giống nhau, đọc viết gần giống nhau do khoa Dược xây dựng, mỗi khoa xác định các thuốc có nguy cơ xảy ra nhầm lẫn cao, dễ gây sai sót trong dùng thuốc tại khoa.

– Thông tin về các thuốc LASA hiện có cho tất cả các nhân viên trong khoa.

– Tùy vào điều kiện và đặc điểm cấp phát thuốc, mỗi khoa có thể áp dụng một trong số các biện pháp chống nhầm lẫn được nêu bên trên để giúp phân biệt các thuốc LASA.

– Khuyến khích các khoa báo cáo về những trường hợp nhầm lẫn thuốc đã xảy ra và những điều kiện thuận lợi có thể dẫn đến các sự cố nhầm lẫn thuốc.

– Thường xuyên đánh giá và cải thiện hiệu quả các biện pháp chống nhầm thuốc.

– Các khoa phòng cần phối hợp thực hiện và chia sẻ kinh nghiệm trong việc chống nhầm lẫn thuốc.

Thanh Vân – Khoa Dược