Tiền sản giật là một trong những bệnh lý sản khoa nguy hiểm, ảnh hưởng đến cả sức khỏe của mẹ lẫn thai nhi, thậm chí còn gây sảy thai, thai lưu hoặc sinh non … Nhận biết sớm triệu chứng tiền sản giật giúp mẹ bầu theo dõi và ngăn ngừa ở mức thấp nhất biến chứng có thể xảy ra.
Tiền sản giật là biến chứng nguy hiểm mà nhiều mẹ bầu gặp phải
Tiền sản giật là gì?
Tiền sản giật là một hội chứng bệnh lý thai nghén toàn thân do thai nghén gây ra trong 3 tháng cuối của thai kỳ (từ tuần thứ 20) với 3 triệu chứng: Tăng huyết áp, protein niệu và phù.
Tiền sản giật là căn nguyên dẫn đến sản giật – một tai biến sản khoa nghiêm trọng có thể gây nguy hiểm cho sức khỏe của mẹ và bé. Thậm chí, đây còn là nguyên nhân gây tử vong nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời.
Nguyên nhân gây tiền sản giật
Theo các chuyên gia sản khoa, tiền sản giật khi mang bầu xảy ra do giảm lưu lượng máu đến nhau thai – cơ quan nuôi dưỡng thai nhi trong suốt thai kỳ.
Các yếu tố nguy cơ tiền sản giật
Nếu có một trong các yếu tố sau, bạn có nguy cơ cao mắc bệnh:
- Tiền sử gia đình: Nếu mẹ/chị/em gái bạn từng bị vấn đề này, nguy cơ bạn cũng bị tai biến này sẽ tăng cao
- Tiền sử tiền sản giật
- Tăng huyết áp mãn tính
- Mang thai lần đầu
- Mang song thai hoặc đa thai
- Tuổi tác: Nguy cơ mắc bệnh cao hơn đối với phụ nữ mang thai quá sớm (dưới 20 tuổi) hoặc quá muộn (trên 35 tuổi)
- Thừa cân – béo phì trong thai kỳ
- Khoảng cách giữa các lần mang thai quá ngắn hoặc quá dài: Có con cách nhau dưới 2 năm hoặc hơn 10 năm dẫn đến nguy cơ tiền sản giật tăng cao
- Tiền sử đau nửa đầu, đái tháo đường, bệnh thận, có xu hướng phát triển cục máu đông hoặc lupus ban đỏ…
Thừa cân cũng có thể là nguyên nhân khiến mẹ bầu bị tiền sản giật
Biến chứng của tiền sản giật
Tiền sản giật là một trong những biến chứng thai kỳ vô cùng nguy hiểm. Nếu không được phát hiện và xử lý kịp thời, bệnh có thể gây ảnh hưởng đến sức khỏe của mẹ và thai nhi, thậm chí gây tử vong cho cả hai mẹ con nếu biến chứng nặng.
Các biến chứng thường gặp là:
- Thai nhi tăng trưởng chậm
Mẹ bị tiền sản giật có thể khiến bé sinh ra bị suy dinh dưỡng
Bệnh ảnh hưởng đến các động mạch mang máu đến nhau thai. Khi nhau thai không nhận đủ lượng máu cần thiết, thai nhi sẽ không được cung cấp đủ máu, oxy và chất dinh dưỡng. Đây là nguyên nhân khiến em bé chậm tăng trưởng, trở nên nhẹ cân và suy dinh dưỡng lúc chào đời.
- Sinh non
Nếu bạn bị ở mức độ nghiêm trọng, có thể bác sĩ sẽ chỉ định bạn sinh sớm để tránh nguy hiểm cho hai mẹ con. Tuy nhiên, sinh non sẽ khiến em bé gặp phải các vấn đề sức khỏe như suy giảm hệ miễn dịch, hệ hô hấp, các cơ quan khác bị tổn thương. Do đó, thai phụ bị hội chứng trong khi mang bầu này cần được thăm khám thường xuyên để bác sĩ xác định thời điểm nào là tốt nhất cho chuyến vượt cạn quan trọng.
- Rau bong non
Tiền sản giật làm tăng nguy cơ vỡ nhau thai – tình trạng nhau thai tách ra khỏi thành trong của tử cung trước khi sinh. Nhau thai bị vỡ có thể gây chảy máu nặng, đe dọa tính mạng cả mẹ và em bé.
- Hội chứng HELLP
Tiền sản giật có thể khiến huyết áp của mẹ tăng cao
HELLP là hiện tượng tan máu (phá hủy các tế bào hồng cầu), men gan cao và số lượng tiểu cầu thấp. Đây là biến chứng tiền sản giật nặng, xuất hiện ở 4 – 12% mẹ bầu, nguy hiểm đến tính mạng của mẹ và bé.
Các triệu chứng của hội chứng HELLP bao gồm buồn nôn và nôn, đau đầu, đau bụng trên bên phải. Hội chứng HELLP đặc biệt nguy hiểm vì gây tổn thương nghiêm trọng một số hệ thống cơ quan khác.
- Sản giật
Khi không được kiểm soát, biến chứng sản giật (tiền sản giật cộng với co giật) có khả năng xảy ra. Sản giật được xem là một trong những tai biến sản khoa gây tử vong hàng đầu cho mẹ và bé. Vì thế, ngay khi xuất hiện các dấu hiệu sản giật (động kinh, đau bụng, bất tỉnh), bác sĩ cần can thiệp ngay bất kể đang ở tuần thứ bao nhiêu của thai kỳ.
- Tổn thương các cơ quan khác
Bệnh tiền sản giật khi mang bầu có thể gây tổn thương thận, gan, phổi, tim, mắt. Bên cạnh đó, nó còn dễ gây đột quỵ hoặc chấn thương não. Mức độ gây tổn thương cho các cơ quan phụ thuộc vào độ nghiêm trọng của bệnh.
- Bệnh tim mạch
Căn bệnh này làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim và mạch máu cho sản phụ trong tương lai. Nguy cơ thậm chí còn lớn hơn, nếu bạn bị vấn đề này nhiều lần hoặc sinh non. Để giảm thiểu rủi ro này, sau khi sinh, bạn hãy cố gắng duy trì cân nặng lý tưởng, ăn nhiều trái cây và rau quả, tập thể dục thường xuyên và không hút thuốc lá.
Các triệu chứng của chứng tiền sản giật
Tiền sản giật biểu hiện gồm 3 triệu chứng chính là tăng huyết áp, tăng protein niệu và phù.
Phù trắng mềm, ấn lõm
Nếu thấy xuất hiện các triệu chứng dưới đây, mẹ bầu hãy đến gặp bác sĩ ngay để được chẩn đoán chính xác và điều trị kịp thời.
- Cao huyết áp: Huyết áp 140/90 mmHg hoặc cao hơn
- Dư thừa protein trong nước tiểu: > 0,3g/l
- Suy giảm thị lực, nhìn mờ, nhạy cảm với ánh sáng
- Sưng (phù) tay chân, mặt. Tuy nhiên hiện tượng này cũng thường xảy ra ở nhiều thai phụ trong thai kỳ nên không thể khẳng định bị tiền sản giật hay không
- Mẹ bầu bị đau bụng trên, hay đau ở dưới xương sườn phía bên phải
- Mẹ tăng cân đột ngột không rõ nguyên nhân, có thể tăng tới 2kg/tuần
- Mẹ thường cảm thấy buồn nôn và ói mửa
- Cảm giác đau nhức đầu, chóng mặt thường xuyên xuất hiện
- Lượng nước tiểu của mẹ giảm sút
Những dấu hiệu trên đây cũng có thể là biểu hiện của một số bệnh lý khác hoặc chỉ là thay đổi thông thường trong thai kỳ. Để chắc chắn nhất, mẹ bầu hãy đến khám ở những cơ sở y tế uy tín.
Xử trí tiền sản giật như thế nào?
Dự phòng
- Đăng ký quản lý thai nghén là khâu cơ bản nhất trong dự phòng tiền sản giật. Bác sĩ sẽ chẩn đoán tiền sản giật bằng cách kiểm tra huyết áp và xét nghiệm protein trong nước tiểu mỗi lần khám thai.
- Đảm bảo chế độ ăn đầy đủ dinh dưỡng (đặc biệt protein), bổ sung canxi, ăn nhạt.
- Giữ ấm.
- Phát hiện sớm, điều trị kịp thời những sản phụ có nguy cơ cao để ngăn xảy ra sản giật.
- Chăm sóc liên tục trong thời kỳ thai sản.
- Xét nghiệm sàng lọc tiền sản giật khi thai 12 – 14 tuần để dùng thuốc dự phòng khi kết quả nguy cơ cao.
Điều trị
Điều trị tiền sản giật nhẹ:
- Có thể điều trị và theo dõi ngoại trú bằng cách đo huyết áp 2 lần 1 ngày.
- Nghỉ ngơi và nằm nghiêng trái.
- Theo dõi hàng tuần, nếu nặng lên phải nhập viện và điều trị tích cực.
- Nếu thai đã đủ tháng nên chấm dứt thai kỳ ở tuyến chuyên khoa.
- Uống đủ nước (2 – 3l nước mỗi ngày), ăn tăng đạm và ăn nhạt.
Điều trị tiền sản giật nặng:
Phải nhập viện và theo dõi huyết áp và được điều trị tích cực. Theo dõi huyết áp 4 lần/ ngày, cân nặng và protein niệu hàng ngày, xét nghiệm đếm tiểu cầu, Hct, siêu âm và theo dõi tim thai liên tục. Chế độ điều trị cơ bản như sau:
Điều trị nội khoa
- Nghỉ ngơi và nằm nghiêng trái.
- Thuốc an thần: Diazepam tiêm hoặc uống.
- Sử dụng Magnesium Sulfate.
- Thuốc hạ huyết áp sử dụng khi có huyết áp cao (160/110mmHg).
- Thuốc có tác dụng làm giãn các tiểu động mạch, tăng lưu lượng máu đến tim và thận. Ngoài ra, thuốc còn làm tăng lượng máu đến bánh rau.
- Thuốc lợi tiểu: chỉ sử dụng khi có đe dọa phù phổi cấp và thiểu niệu.
Điều trị sản khoa và ngoại khoa:
- Nếu tiền sản giật nặng không đáp ứng với điều trị hoặc xảy ra sản giật thì chấm dứt thai kỳ với mọi tuổi thai. Trước khi chủ động chấm dứt thai kỳ, cần ổn định tình trạng bệnh nhân trong vòng 24-48 giờ.
- Nên sinh thủ thuật nếu đủ điều kiện, hoặc mổ lấy thai khi có chỉ định sản khoa hoặc cần nhanh chóng chấm dứt thai kỳ.
Mẹ bầu bị tiền sản giật cần lưu ý theo dõi và nghỉ ngơi tốt
Như vậy, tiền sản giật là một biến chứng thai kỳ nguy hiểm nhưng không quá đáng sợ. Chỉ cần bạn biết cách chăm sóc bản thân trước và trong lúc mang thai đồng thời hợp tác với bác sĩ điều trị, bạn sẽ có một thai kỳ an toàn, đẩy lùi những rủi ro sức khỏe cho bản thân và em bé.
Đồng hành cùng mẹ trong suốt thai kỳ, bệnh viện Sản Nhi tỉnh Bắc Ninh mang đến những dịch vụ chăm sóc sức khỏe tốt nhất, giúp mẹ khỏe mạnh và an tâm để đón bé chào đời. Bệnh viện Sản Nhi tỉnh Bắc Ninh tự hào khi có đội ngũ bác sĩ có trình độ chuyên môn cao và giàu kinh nghiệm, sẽ luôn bên cạnh theo dõi chặt chẽ sức khỏe của mẹ và bé.
Để đăng ký khám và tư vấn sức khỏe thai sản tại Bệnh viện Sản Nhi tỉnh Bắc Ninh, bạn vui lòng liên hệ hotline: 1900.588.827
Bác sỹ CK II. Vũ Thị Thanh Hiếu – Phòng Kế hoạch tổng hợp