Hầu hết chúng ta khi đi khám bệnh sẽ được thực hiện xét nghiệm tổng phân tích tế bào máu ngoại vi. Đây là một xét nghiệm cơ bản để đo các thành phần và đặc điểm của máu, bao gồm tế bào hồng cầu, bạch cầu và tiểu cầu. Xét nghiệm này giúp phát hiện bất thường về tế bào máu, đánh giá tình trạng thiếu máu, nhiễm trùng và rối loạn đông máu
CÁC CHỈ SỐ XÉT NGHIỆM: HỒNG CẦU
Số lượng hồng cầu (RBC: Red Blood Cell): Là số lượng hồng cầu có trong một lít máu toàn phần. Giá trị bình thường (Nam: 4.2-5.4 T/l; Nữ: 4.0-4.9 T/l.)
– Tăng: Gặp trong trường hợp cô đặc máu, đa hồng cầu nguyên phát…
– Giảm: Gặp trong mất máu, thiếu sắt, suy tủy xương, rối loạn sinh tủy…
Thể tích khối hồng cầu (HCT: Hematocrit): Là thể tích khối hồng cầu chiếm chỗ trong một lít máu toàn phần. Giá trị bình thường: (Nam: 0.40-0.47 l/l; Nữ: 0.37-0.42 l/l.)
– Tăng: Gặp trong trường hợp cô đặc máu, đa hồng cầu…
– Giảm: Gặp trong trường hợp thiếu máu.
Lượng huyết sắc tố (HGB: Hemoglobin): Là lượng huyết sắc tố có trong một lít máu toàn phần. Giá trị bình thường (Nam: 130-160 g/l; Nữ: 120-142 g/l)
– Lượng huyết sắc tố tăng: Nghĩ đến bệnh đa hồng cầu.
– Lượng huyết sắc tố giảm: Nghĩ đến thiếu máu.
Lượng huyết sắc tố trung bình hồng cầu (MCH) Lượng hemoglobin chứa trong một hồng cầu. Giá trị bình thường: 28-32 pg.
Nồng độ huyết sắc tố trung bình hồng cầu (MCHC): Là lượng huyết sắc tố chứa trong 1 lít hồng cầu. Giá trị bình thường: 320-360 g/l.
MCH và MCHC là những chỉ số được sử dụng để đánh giá tình trạng hồng cầu nhược sắc hay bình sắc. MCH giảm và/hoặc MCHC giảm: thiếu máu nhược sắc. MCH và MCHC trong giới hạn bình thường: thiếu máu bình sắc.
Thể tích trung bình hồng cầu (MCV): là thể tích trung bình của một hồng cầu. Giá trị bình thường: 85-95 fl (fl=10-15).
Đánh giá là hồng cầu to khi MCV > 100fl, thường gặp trong: tan máu, suy tủy xương, thiếu vitamin B12 và acid folic; hồng cầu nhỏ khi MCV < 80fl: Gặp trong bệnh Thalassemia, các thiếu máu thiếu sắt…
Dải phân bố kích thước hồng cầu (RDW: Red Distribution Width)
Giá trị bình thường: 11-14%: thể hiện các hồng cầu có kích thước đồng đều. Khi RDW >14%: hồng cầu kích thước to nhỏ không đều, gặp trong: Thiếu máu thiếu sắt, thalassemia, thiếu vitamin B12 và acid folic, rối loạn sinh tuỷ, tan máu miễn dịch…
CÁC CHỈ SỐ XÉT NGHIỆM: BẠCH CẦU
Số lượng bạch cầu (WBC: White Blood Cell): Là số lượng bạch cầu có trong một lít máu toàn phần. Giá trị bình thường: 4.0-10.0 G/l.
– Tăng: tình trạng nhiễm trùng, lơ-xê-mi cấp, lơ-xê-mi kinh, ở phụ nữ sau kỳ kinh, khi mang thai.
– Giảm: trong một số tình trạng nhiễm độc, sốt virus, nhiễm khuẩn nặng, suy tủy, rối loạn sinh tủy, lơ-xê-mi cấp…
Bạch cầu đoạn trung tính (NEU: Neutrophil): Giá trị bình thường tỷ lệ % bạch cầu hạt trung tính: 55-70%, và số lượng tuyệt đối của tế bào này là: 2.8-6.5 G/l.
– Tăng khi số lượng trên 6.5 G/l hoặc tỷ lệ % trên 80%, gặp trong nhiễm trùng cấp tính (viêm phổi, viêm ruột thừa…).
– Giảm khi số lượng thấp hơn 2 G/l hoặc tỷ lệ % thấp hơn 40%, thường gặp trong những tình trạng nhiễm độc nặng, sau điều trị một số thuốc và bệnh lý cơ quan tạo máu (suy tủy, rối loạn sinh tủy…).
Bạch cầu lympho (LY: Lymphocyte): Giá trị bình thường: tỷ lệ %: 25-40%, số lượng tuyệt đối: 1.2-4.0 G/l.
– Tăng khi > 4 G/l hoặc >50%: gặp trong bệnh lao, nhiễm virus, lơ-xê-mi kinh lympho… ;
– Giảm khi < 1 G/l hoặc < 20%: gặp trong nhiễm khuẩn cấp, bệnh tự miễn, bệnh máu…
Bạch cầu mono (MO: Monocyte): Giá trị bình thường của tỷ lệ % từ 1 đến 4%, số lượng tuyệt đối từ 0. 05 đến 0.4 G/l.
Bạch cầu mono tăng khi số lượng trên 0.5 G/l: Gặp trong những trường hợp nhiễm virus, sốt rét, bệnh lơ-xê-mi dòng mono…
Bạch cầu ưa bazơ (BA: basophil): Giá trị bình thường của tỷ lệ % từ 0.1 đến 1.2 % và của số lượng tuyệt đối từ 0.01 đến 0.12 G/l.
Bạch cầu ưa bazơ tăng trong nhiễm độc, hội chứng tăng sinh tủy; Giảm trong bệnh suy tủy xương.
Bạch cầu ưa acid (EO: eosinophil): Giá trị bình thường: từ 4 đến 8% và từ 0.16 đến 0.8 G/l.
– Tăng khi > 1.5 G/l, gặp khi nhiễm ký sinh trùng, dị ứng, bệnh máu…
– Giảm: Gặp khi nhiễm khuẩn cấp, tình trạng sốc, bệnh Cushing…
CÁC CHỈ SỐ XÉT NGHIỆM: TIỂU CẦU
Số lượng tiểu cầu (PLT: Platelet): Là số lượng tiểu cầu có trong một lít máu toàn phần. Giá trị bình thường: 150-450 G/l.
– Giảm: Gặp trong sốt virus, sốt Dengue, xuất huyết giảm tiểu cầu, DIC, xơ gan, suy tủy xương, lơ-xê-mi cấp, rối loạn sinh tủy.
– Tăng: Gặp trong hội chứng tăng sinh tủy, sau cắt lách, tăng do một số bệnh lý khác (K phổi, K di căn phổi…)
Thể tích trung bình tiểu cầu (MPV: Mean Platelet Volume): Thể tích trung bình của một tiểu cầu. Giá trị bình thường: 5-8 fl.
– Khi MPV >12fl: Tiểu cầu to, gặp trong hội chứng tăng sinh tuỷ, rối loạn sinh tuỷ, xuất huyết giảm tiểu cầu, hội chứng Bernard Soulier.
– Khi MPV <2 fl: Tiểu cầu nhỏ, gặp trong suy tuỷ xương.
Cử nhân xét nghiệm: Ngô Thị Nhung – Khoa XNTT – GPB
Bệnh viện Sản Nhi Bắc Ninh.